Mel's Wonderland: Review: De pijnboomeilanden

vrijdag 12 oktober 2018

Review: De pijnboomeilanden – Marion Poschmann

In De pijnboomeilanden, genomineerd voor de Deutscher Buchpreis 2017, combineert Marion Poschmann lichtvoetigheid met filosofische diepgang, het westerse materialisme met het oosterse shintoïsme. Wanneer universitair docent cultuurgeschiedenis Gilbert Gilbert droomt dat zijn vrouw hem bedriegt, besluit hij in een opwelling het eerstvolgende vliegtuig te nemen; om afstand te nemen en zijn huwelijk te overdenken. De vlucht voert Gilbert naar Japan, waar hij het reisverslag van de klassieke dichter Basho in handen krijgt. Het geeft hem een doel: net zoals de vijftiende-eeuwse rondtrekkende monnik wil hij de maan boven de Pijnboomeilanden zien. Deze pelgrimstocht biedt hem de mogelijkheid om zich te verliezen in de natuur en zijn innerlijke onrust achter zich te laten. Maar nog voor hij begint, ontmoet Gilbert een jonge student, Yosa, die met heel andere reisliteratuur onderweg is: Het complete handboek voor zelfmoord.

In Japan ontmoet Gilbert per ongeluk een jonge Japanse student genaamd Yosa (bestaat deze man echt?). Hij wil zelfmoord plegen vanwege zijn examenangst. Gilbert doet onderzoek naar de geschiedenis van de baard en toeval wil dat Yosa, uitzonderlijk voor een Japanner, een vals sikje draagt. Samen reizen ze door Japan. Terwijl Yosa plekken opzoekt om de ideale zelfmoord te kunnen plegen, volgt Gilbert, de geleerde in de geesteswetenschappen, in de voetsporen van Bashō Matsuo, 17de-eeuwse dichter. Te midden van hun reizen verandert er iets bij beiden en krijgt het verhaal een duisterdere kant.

Gilbert, blind voor zijn eigen existentiële crisis, ziet overal om hem heen falen en crisissen, zowel bij Yosa als de omgevingen waarin hij vertoeft. Gilbert, over het algemeen geen erg sympathiek persoon, en Yosa, gevangen in zijn ellendigheid en geslotenheid, vormen een vreemd maar geloofwaardig duo. Doordat Bashō met een metgezel reisde, doet Gilbert dat met Yosa eveneens. Het samen schrijven van haiku’s onderweg hoort daar bij.

De omgeving wordt prachtig geschetst door de auteur, met kleurrijke details en veel gevoel voor de Japanse stijl. Er wordt met diepzinnige en gevoelige metaforen gestrooid dat het een lieve lust is.
Het gaat heel veel over bomen, vaak in lyrische, elegante omschrijvingen en beeldspraak.
Het is ook in de context van de pijnbomen dat Gilbert een belangrijke openbaring heeft over het vermogen om de werkelijkheid te zien.
Wat ik een pluspunt vond was dat ik veel leerde over de boeiende Japanse cultuur: de samenleving, hun gedrag, het eten, haiku's etc.
Ik ben een fan van geheimzinnige verhalen waarin realiteit niet altijd duidelijk te onderscheiden valt van fantasie, waarin een personage een omvangrijke transformatie doorgaat, maar dit verhaal kon me toch niet echt boeien.