Mel's Wonderland: Review: Verbinding verbroken

Wat is de echte oorzaak van depressie en wat is een echte oplossing? Johann Hari lijdt al sinds zijn puberteit aan depressies, en begon ook al jong met het nemen van antidepressiva. Hem - en velen met hem - werd verteld dat zijn probleem werd veroorzaakt door een chemische onbalans in zijn hersenen. Eenmaal volwassen, en gewapend met sociaalwetenschappelijke kennis, begon hij te onderzoeken of dit wel klopt. Hij kwam terug met een radicaal ander verhaal over de oorzaken van onze pijn, en over hoe we onze weg terug kunnen vinden. Verbinding verbroken is een baanbrekend boek over de vraag wat ons nu écht ziek maakt, oplossingen aandraagt en onze kijk op depressie voorgoed verandert. 'Wijs, diepgaand en genereus: dit boek staat vol explosieve onthullingen over onze wanhoopsepidemie. [...] Hoe meer mensen dit boek lezen, hoe beter de wereld eraan toe zal zijn.' - Naomi Klein 'Dit is een verbijsterend boek, dat ons hele denken over een van de grote kwesties van deze tijd op de schop neemt. Hari stelt de grote vragen en geeft grote antwoorden - antwoorden die veel te lang genegeerd zijn. Je kunt de grote vloek van deze tijd niet doorgronden zonder dit boek.' - The Guardian 'Als je ooit neerslachtig bent geweest, of je verloren hebt gevoeld, dan zal dit verpletterende boek je leven veranderen.' - Elton John 'Een geweldige en scherpe analyse van depressie en vervreemding.' - Hillary Clinton

Johann Hari, een bekend Britse journalist die al veel prijzen heeft gewonnen, kampte zelf jarenlang met depressies en slikte in met stijgende hoeveelheid antidepressiva. Dat hielp voor een tijdje, maar daarna zette de depressie weer in volle hevigheid in. Het deed hem afvragen hoe dat kwam? Als depressie de oorzaak is van een chemische onbalans in de hersenen, zoals de meeste artsen beweerden, dan zou een pilletje dat toch moeten oplossen?

Hari ging intensief jarenlang op onderzoek uit naar de oorzaken van depressie. Hij sprak hiervoor vele gerenommeerde wetenschappers, sprak mensen met depressies en angsten en bundelde dit alles samen in dit meer dan intrigerende boek dat net zo spannend leest als een thriller. Bovendien schetst Hari de problemen en oplossingen door ze te vergezellen met boeiende verhalen en gebeurtenissen uit de levens van mensen.

Als afgestudeerde in de psychologie boeit dit onderwerp me uiteraard. Het was dan ook confronterend en een ware eyeopener toen ik ontdekte dat veel van wat ik tijdens mijn studies over depressies en angsten geleerd had, volledig verkeerd waren!

Het boek bevat zoveel interessants, dat ik het niet kon laten een korte samenvatting te geven. Maar mijn gouden advies is: lees dit boek! Zelfs al kamp je niet met een depressie of angsten, dan laat dit boek je wegen zien om je leven beter in te vullen en geeft het belangrijke inzichten in hoe de mens en de maatschappij hedendaags functioneert.

Allereerst; depressie is NIET het gevolg van een chemische onbalans in de hersenen (ook niet de meeste endogene depressies), maar een gevolg van psychologische en sociale problemen. Onderzoek heeft aangetoond dat dit een van de grootste misvattingen is die tegenwoordig nog heersen en dat om volgende redenen:

- Het is politiek gezien veel lastiger om te beweren dat zoveel mensen ongelukkig zijn door de manier waarop onze maatschappijen nu functioneren.

- Farmaceutische bedrijven, die alle onderzoeken financieren en van grote invloed zijn in de psychiatrie, kunnen aan deze oorzaken niks verdienen. Het is niet in pilvorm te gieten.

- Het is makkelijker voor jezelf: als je ervan overtuigd bent dat jouw depressie te wijten is aan beschadigde hersens, hoef je niet na te denken over je leven, of over wat iemand jou verkeerd heeft gedaan.

Met andere woorden: antidepressiva alleen zijn niet de oplossing, het kan tijdelijk sommigen ondersteunen, maar meer niet. Dr. Vincent Felitti verwoordt het vasthouden aan de hersendysfunctie theorie als volgt: ‘Zo zijn verdriet en pijn iets kleins, wat je kunt laten verdwijnen met behulp van medicijnen. Maar die lossen het probleem niet op.’

Wat zijn dan wel de oorzaken? Heel kort geschetst:

1. Geen vrijheid op het werk, gebrek aan regie, en aan evenwicht tussen inspanning en beloning. (En niet zoals vaak gedacht werd: veel verantwoordelijk. Blijkt dat hoe lager op de werkladder, hoe meer kans op depressie, niet hoe hoger dus)

2. Eenzaamheid. Niet het alleen zijn, maar geen verbinding met anderen ervaren. We zijn sociale dieren, horen in stammen thuis en niet alleen tussen vier muren. Door alles alleen te willen oplossen en geen hulp aan anderen te vragen, krijgen we meer kans op depressies en angsten (en dat betekent niet contact via sociale media, dat alleen maar een leegte opvult die er al langer zit dan sociale media bestaat, maar via werkelijk contact).

3. Hoe meer je om extrinsieke waarden geeft, hoe meer je denkt dat het in je leven draait om het vergaren van spullen om je superieur te voelen en te kunnen pronken, des te ongelukkiger je zult worden (tegenovergesteld: intrinsieke waarden: vrienden, leuke job, hobby’s).

4. Een traumatische ervaring of verwaarlozing in je kindertijd, vooral emotionele mishandeling, verhoogt de kans met vijf keer om een depressie of angst te ontwikkelen.

5. Door de statusverschillen die tegenwoordig groter zijn dan ooit (vroeger verdiende een baas 20 keer zoveel als de gemiddelde werknemer, nu 300 keer zoveel!). De stress voor het behouden van een hoge rang en anderzijds de stress die het gevoel oproept bij een lage rang dat je er helemaal niet toe doet.

6. Het gebrek aan groen in je omgeving. We komen uit de natuur, zijn zoogdieren, gingen op jacht. Nu leven we in een voor ons onnatuurlijke habitat en bewegen nog amper. En gevangenschap is funest voor de mentale gezondheid (zowel voor mensen als dieren in een zoo).

7. Onzekerheid waardoor geen zicht op de toekomst. Zekerheid geeft ruimte om toekomstplannen te maken. De gig economy doet ons de das om.

8. Biologie: door een depressie veranderen onze hersens (niet omgekeerd!!!) en versterken daarmee de depressie.

9. Erfelijkheid speelt maar een hele kleine rol (depressie is voor 37% erfelijk, terwijl bv. Lengte 90% erfelijk is) en dan nog moet je een traumatische gebeurtenis meemaken voordat het depressie-gen in werking wordt gezet, anders blijft deze inactief.

Hoe herstel je dan die verbroken verbindingen?

1. Geluk moet je als iets sociaals beschouwen. Van een individualistische visie – je opsluiten in je huis met allemaal spullen (junk) – naar een collectivistische visie: we zijn een groep, met elkaar verbonden. Wees niet enkel jezelf, kijk niet enkel naar jezelf, maar verbind met iedereen om je heen.

2. Omring je meer met de natuur, dat is belangrijk, maar doe dit niet alleen, zorg dat iemand je daarbij vergezelt.

3. Meer democratische werkplaatsen. Je werk zou een democratische stam moeten zijn waar je deel van uitmaakt en waar iedereen evenveel te zeggen heeft.

4. Reclames vermijden. En door ons met anderen te verenigen en samen diep na te denken, en door weer verbinding te maken met wat werkelijk belangrijk is, kunnen we ons een weg terug banen naar zinvolle waarden, aldus Hari.

5. Diepe meditatie (en ja, ook voor sommigen psychedelica) laat je even ontsnappen aan je ego, doorbreekt de verslaving aan jezelf en opent je geest zodat je de dingen kunt zien de je al in je hebt.

6. Vertel een andere persoon (of therapeut) over je jeugdtrauma. Biechten en praten erover helpt de schaamte ervoor weg te nemen en vermindert daardoor depressies en angsten.

7. Onderzoek wees uit dat iedereen een basisinkomen geven de stress wegneemt waar sommigen elke dag mee te kampen hebben, het vermindert het aantal depressieve en angstige mensen, geeft de mensen meer vrijheid in het kiezen van een leuke job en weer daardoor moeten werkgevers meer moeite stoppen in het aantrekkelijker maken van anders saaie jobs (en nee, mensen werden er niet luier van, integendeel).

Hari besluit het boek met wat hij zou zeggen aan zijn jongere ik, voor het innemen van zijn eerste antidepressiva: ‘Je bent geen machine met defecte onderdelen. Je bent een dier aan wiens behoeften niet wordt voldaan. Je hebt een gemeenschap nodig. Je hebt zinvolle waarden nodig, niet de junkwaarden waar je al je hele leven lang mee wordt volgepompt, die beweren dat je gelukkig wordt van geld en spullen kopen. Je hebt zinvol werk nodig. Je hebt de natuur nodig. Je hebt het nodig om je gerespecteerd te woelen. Je hebt een veilige toekomst nodig. Je hebt verbondenheid met al die dingen nodig. Je hebt het nodig om alle schaamte los te laten die je kunt voelen omdat je mishandeld bent….

Het oplossen van depressies en angsten kan niet op individueel gebied alleen, het is een collectief probleem, veroorzaakt door dingen die verkeerd gegaan zijn in onze cultuur. We moeten de cultuur veranderen zodat meer mensen de vrijheid krijgen om hun leven te veranderen.’

Een oosterse filosoof zei het al: ‘Het is geen maatstaf van een gezonde geest om goed aangepast te zijn aan een verziekte maatschappij.’

Meer op www.facebook.com/thelostconnections

Of www.twitter.com/johannhari101

Of www.thelostconnections.com/updates